Vasten (2008)

Vasten

Een vroege Pasen dit jaar, dus ook een vroege vastentijd. Toen ik jong was kwam de term "veertigdagentijd" in zwang. Want vasten was ouderwets. In de preken kwam de nadruk te liggen op bekering, op verandering van levensstijl, op solidariteit met de armen. Dat past heel goed bij onze cultuur. Nederlanders houden van geld geven aan goede doelen. Door particulieren en bedrijven werd er in 2005 bijvoorbeeld aan projecten in de gezondheidszorg 285 miljoen euro gegeven en aan internationale hulp 232 miljoen. Wij Nederlanders beperken ons niet tot het geven van geld. Met de Scandinaviërs geven we veel meer dan welk land ter wereld ook tijd en inzet in de vorm van vrijwilligerswerk op allerlei maatschappelijke terreinen. Allemaal prima natuurlijk, zeker nu we ook kritischer worden. Komt het geld goed terecht? Krijg ik ook zelf voldoening uit mijn vrijwillige inzet?

Het leuke vind ik dat het klassieke vasten toch nooit helemaal weg is geweest. Toen het om godsdienstige redenen voor veel mensen niet meer hoefde, werd vasten ontdekt als gezond voor lichaam en geest. En niet alleen voor dikke mensen. Afvallen vraagt nogal wat. Denk maar aan het jojo-effect: na een kuur van sapvasten komen de kilootjes er zo weer bij als je je leefpatroon niet hebt veranderd, inclusief het opbrengen van meer discipline.
Ik heb helemaal geen overgewicht, en toch heb ik een paar keer een vastenkuur gedaan in groepsverband, met alleen thee en veel meditatie, massage, wandelen en schilderen. Heerlijk! Zelfs de leverpakking en de darmspoeling ben ik gaan waarderen. Na een week voelde ik me lichamelijk en geestelijk herboren. Ook bij Cordaid / Vastenaktie is de aandacht voor het lichaam niet helemaal weg. Zo las ik op hun site: "Is er nog behoefte aan vasten? Heeft vasten nog nut? In onze maatschappij is het misschien juist wel veel moeilijker geworden om het vasten vol te houden. We zijn allemaal druk, hebben eten in overvloed en boodschappen doen is een strijd van keuzes geworden."

Ik wil het vasten promoten als zelfzuchtige en maatschappijkritische daad. Het is helemaal niet moeilijker geworden om het vol te houden. Het is moeilijker geworden om eraan te beginnen! Veel verleidelijker is het om mee te blijven doen in de tredmolen. Je bent dan dynamisch en modern. Tot het moment dat er inzicht doorbreekt. Inzicht in je eigen belang. Inzicht in wat wel en niet bijdraagt aan je lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het is allemaal zo menselijk: om spanningen weg te eten. Onrust te bezweren met sigaretten.

Innerlijke leegte niet te voelen door maar veel te werken en druk te doen. Oude pijn te verdringen en af te reageren op je omgeving. Er is moed voor nodig om je niet door je spontane begeerten en opwellingen te laten meeslepen. Er is moed voor nodig om onbevangen naar jezelf te kijken: ben ik wel op de goede weg? Er wordt ook flink geld verdiend aan je ondeugden. Door anderen...

Inzicht lijkt me toch doorslaggevend, een inzicht dat in drie evangelies als volgt wordt geformuleerd: "Wat baat het de mens als hij de hele wereld wint, maar schade lijdt aan zijn ziel?". De Nieuwe Bijbelvertaling is nog plastischer: "Wat heeft een mens eraan de hele wereld te winnen als hij er het leven bij inschiet" (Matteüs 16, 26). Hoeveel stresskippen op scholen hebben al niet het advies gekregen: minder suiker! Kleine stappen in de goede richting: het kan een wereld van verschil zijn. Vasten op zijn tijd, het is o zo gezond. Vergeet wat ik zei over leverpakking en waterspoeling. Kijk wat jouw manier van vasten kan zijn. Doel: weer contact te krijgen met wat leeft op de bodem van je ziel. Aan verdriet en oude pijn. Zeker. Maar ook aan wijsheid, troost, inspiratie, power om van binnenuit te gaan leven als kind van God.